 |
برای اثبات‌پذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است یا منابع ارائه‌شده به‌درستی ارجاع داده نشده‌اند. لطفاً با توجه به شیوه? ویکی‌پدیا برای ارجاع به منابع با ارایه? منابع معتبر این مقاله را بهبود بخشید. مطالب بی‌منبع در آینده مردود و حذف خواهندشد. |
جنگافزارهای شیمیایی ابزارها یا موادی هستند که به وسیله آنها انسان‌ها و یا موجودات زنده را هدف قرار می‌دهند. در اثر تماس مستقیم این مواد با هر قسمت از بدن جاندار، بدن وی آلوده شده و جاندار به انواع بیماری‌ها بیماری‌های عمومی و یا انحصاری آن ماده مبتلا می‌شود. این مواد میتوانند به صورت جامد، مایع و یا گاز استفاده شوند.
به عبارت دیگر عوامل شیمیائی به ترکیباتی اطلاق می‌گردد که در صورت کاربرد مؤثر علیه انسان، حیوان یا گیاه، منجر به مرگ یا ضایعات قابل توجه دائمی یا موقتی در ساختار اندامی آنها می‌شود.
جنگافزارهای شیمیایی از نظر نظامی به 6 گروه سمی و کشنده، ناتوان‌کننده، استفاده برای کنترل اغتشاش‌ها، دودزا، ضد گیاه و شعله‌ها و آتش‌زا تقسیم می‌شوند.[1]
محتویات |
جنگافزارهای شیمیایی از جمله قیر، روغن‌ها، نفت، آتش یونانی، ناپالم، اسیدها، آرسنیک‌ها و غیره از دوران قدیم مورد مصرف قرار گرفته‌اند. برای نمونه اسپارتان‌ها در جنگ پله پونز (سال‌های 431 تا 404 پیش از میلاد) اسیدهای گوگردی (از جمله دی‌اکسید سولفور) به‌کار می‌بردند.
طی جنگ جهانی اول برای نخستین بار افزارهای مدرن جنگ شیمیایی، بخصوص توسط آلمان‌ها، ساخته و به‌کار گرفته شد. این اعمال با اسید پاشی و پخش ساده گازهای کشنده مانند کلر آغاز شدند تا اینکه بعدها بتوانند با پرتاب این مواد به راه دور نفرات بیشتری از سربازان دشمن را نابود کنند. آلمان‌ها پیوسته پیشرو این صنعت بوده و تاکنون مانده‌اند. در جریان جنگ اول جهانی کاربرد بیش از 124 هزار تن مواد شیمیایی موجب مصدوم شدن حدود یک میلین نفر و کشته شدن بین از یکصد هزار سرباز از طرفین جنگ گردید.
پس از پایان جنگ اول جهانی و با تصویب پروتکل 1925 ژنو توسط بیشتر کشورهای دنیا، کاربرد این سلاح ممنوع گردید با این وجود رژیم عراق در طول جنگ ایران و عراق با نقض این معاهده بین المللی وسیعترین حملات شیمیایی پس از جنگ جهانی اول را مرتکب شد و بر اساس گزارش های بازرسان سازمان ملل متحد از سال 1984 تا 1988 در موارد متعددی از گاز خردل و نیز عوامل اعصاب بر علیه رزمندگان ایرانی و غیر نظامیان ساکن روستاها و شهرهای مرزی ایران استفاده شد[2] این حملات شیمیایی منجر به مصدوم شدن بیش از یکصد هزار نفر در ایران گردید که بسیاری از آنان هنوز به عوارض و بیماری های ناشی از مصدومیت شیمیایی مبتلا هستند و نیازمند مراقبت های پزشکی هستند. [3]
رژیم صدام همچنین در جریان عملیات انفال بر علیه مناطق کردنشین شمال عراق حملات شیمیایی وسیعی را علیه مردم این مناطق انجام داد که حمله شیمیایی به حلیچه در مارس 1988 وکشتار بیش از پنج هزار نفر از مردم این شهر از آن جمله است. [4]
در جنگ ایران و عراق شرکت‌های آلمانی بزرگترین صادر کننده جنگافزارهای شیمیایی و یا تحهیزات و کارخانه های ساخت این سلاحها به عراق بودند. البته آمریکا، فرانسه، هلند ، انگلیس و غیره هم در صدور غیر قانونی مواد اولیه ساخت این سلاحها و یا سایر تجهیزات مرتبط به عراق نقش مهمی داشتند. [5]
آمریکایی‌ها نیز در جنگ ویتنام هزاران تُن عامل نارنجی[6] بروی جنگل‌های منطقه ریختند تا آن مکان‌ها یعنی (مخفی گاه ویت کنگ‌ها) را تبدیل به بیابان کنند. بخش عمده این ماده را نیز آلمان‌ها در اختیار آمریکایی‌ها قرار دادند. تحت تاثیر این ماده مهلک دی‌اکسین‌دار [7] هنوز پس از 40 سال، در ویتنام بچه‌های معلول به دنیا میایند.
اولین توافقنامه بین المللی منع کاربرد سلاح های شیمیایی به سال 1675 بر می گردد، هنگامی که معاهده ای مبنی بر عدم کاربرد گلوله های سمی میان فرانسه و آلمان در استراسبورگ امضا شد. در طول دویست سال پس از آن با روند صنعتی شدن و پیشرفت تکنولوژی شیمیایی امکان توسعه سلاحهای شیمیایی در سطح وسیع فراهم آمد. در سال 1874، کنوانسیون بروکسل در مورد قانون و عرف جنگ تصویب شد. این کنوانسیون استفاده از سم یا سلاحهای سمی و نیز کاربرد تسلیحات، پرتابه ها و یا موادی به منظور ایجاد درد و رنج غیر ضروری را ممنوع کرد. در سال 1899 کنفرانس صلح در لاهه برگزار شد که به امضای توافقنامه ای معروف به بیانیه لاهه انجامید و بر اساس آن کاربرد پرتابه ها ی حاوی گاز سمی ممنوع گردید.
وحشتی که از جنگ افزارهای شیمیایی در طول جنگ جهانی اول تجربه شد به چنان خشمی در میان کشورهای دنیا دامن زد که تصمیم گرفتند کاربرد مواد شیمیایی یا سلاحهای شیمیایی را برای همیشه در جنگ ممنوع کنند. این تعهد به امضای پروتکل 1925 ژنو مبنی بر منع کاربرد گازهای خفه کننده، سمی و گازهای دیگر و استفاده از شیوه های میکروبی در جنگ انجامید. ایران در 5 نوامبر 1929 و عراق در 8 سپتامبر 1931 به این معاهده پیوستند.
پروتکل ژنو کاربرد سلاحهای شیمیایی را در جنگ ممنوع می کند اما گسترش، تولید و مالکیت چنین سلاحهایی را ممنوع نمی کند. بسیاری از کشورها پروتکل ژنو را امضا کردند اما این حق را برای خود محفوظ نگه داشتند که چنانچه خود و یا متحدانشان مورد حمله با سلاحهای شیمیایی قرار گرفتند، به همان صورت مقابله کنند. در ضمن بسیاری از امضا کنندگان پروتکل این حق را برای خود محفوظ نگاه داشتند که در مقابل کشورهایی که به پروتکل نپیوسته اند از سلاحهای شیمیایی استفاده کنند.
بدنبال حملات شیمیایی وسیع رژیم صدام علیه ایران در دهه 80 میلادی و تلفات هولناک ناشی از این حملات، جامعه جهانی در دهه 1990 موفق به تهیه پیمانی شد که به نابودی سلاحهای شیمیایی و نیز عدم گسترش این سلاحها و مواد شیمیایی سمی به کار رفته در آنها در سراسر دنیا رسیدگی می کند. کنوانسیون منع گسترش، تولید، ذخیره و استفاده از سلاحهای شیمیایی و نابودی آنها (یا کنوانسیون سلاحهای شیمیایی، CWC) در تاریخ 13 ژانویه 1993 در پاریس برای امضا آماده شد و در سال 1997 اجرایی گشت. [8]
در حال حاضر سازمان منع سلاحهای شیمیایی (OPCW)در لاهه هلند مسئول اجرای مفاد این کنوانسیون میباشد. تا ژانویه 2012 یکصد و هشتاد و هشت کشور دنیا به عضویت این سازمان در آمده و کنوانسیون مذکور را تصویب نموده اند. [9]
 |
این بخش از مقاله فاقد منبع و مأخذ است. شما می‌توانید با افزودن منابع برطبق اصول اثبات‌پذیری و شیوه‌نامه? ارجاع به منابع، به ویکی‌پدیا کمک کنید. مطالب بی‌منبع احتمالاً در آینده حذف خواهند شد. |
بمب‌های شیمیایی سه نوع جامد، مایع و گاز دارند. از حالت جامد آن در ارتفاعات و در مناطق برفی استفاده می‌شود و اینگونه بمب‌ها با آب شدن برف در آن حل شده و پایین می‌آیند و در نهایت افراد زیادی را مسموم می‌کنند. از انواع مایع آن برای حل کردن در آب رودخانه‌ها و منابع استفاده می‌کنند. نوع گازی آن نیز از بقیه انواع آن پرکاربردتر است و در مناطق مختلف (بیشتر مکان‌های وسیع و باز) استفاده می‌شود.
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی درباره? جنگافزارهای شیمیایی موجود است. |
